Darowizna pojazdu w rodzinie – sprawdź aktualne przepisy w 2024 r.

1 lipca 2023 r. weszły w życie kolejne zmiany w przepisach dotyczących darowizn, min. darowizny auta. Są one korzystne dla osób obdarowanych. Jeśli otrzymałeś darowiznę samochodu w 2024 r., to obowiązują Cię wyższe kwoty wolne od podatku niż np. na początku 2023 r. 

Czym jest darowizna samochodu?

Darowizna samochodu to określenie czynności prawnej polegającej na nieodpłatnym podarowaniu pojazdu innej osobie. Może być nią ktoś z rodziny lub całkowicie niespokrewniona osoba. Zasady funkcjonowania darowizn, czyli przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych, reguluje Kodeks cywilny. 

Zgodnie z art. 890 § 1. umowa darowizny powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Kluczowym słowem jest tutaj „powinna”. W tym samym przepisie przeczytamy, że umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy jest ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, czyli darczyńca rzeczywiście przekazał pojazd.

Nie ma obowiązku przekazywania w formie darowizny samochodu jako całości. Można podarować komuś „część” pojazdu. Prawnie nazywa się to darowizna udziału we współwłasności. Nieraz rodzice, chcąc sprezentować dziecku auto, ofiarują mu jedynie udział we współwłasności, dzięki czemu może ono korzystać z przysługujących im zniżek na OC – wyjaśnia Natalia Tokarczyk-Jarocka, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w porównywarce najtaniejuagenta.pl.

Osoba obdarowana powinna odprowadzić podatek od darowizny. Jego wysokość zależy od wartości samochodu oraz od tego, w której grupie podatkowej znajduje się obdarowany (kim dla obdarowanego jest osoba, która sprezentowała mu auto). Przepisy przewidują też zwolnienie podatkowe – jego limit również zależy od przynależności do danej grupy podatkowej.

Jak spisać umowę darowizny samochodu w 2024 roku?

Umowę darowizny można spisać u notariusza (co wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty) lub samodzielnie, na zwykłej kartce papieru. Potrzebne będą następujące informacje:

•  dane osobowe darczyńcy i obdarowanego (imię i nazwisko, adres zamieszkania i numery PESEL),
• dane samochodu (marka, model, rok produkcji, numer rejestracyjny i numer VIN),
• oświadczenie darczyńcy o dobrowolnym przekazaniu pojazdu w formie daru,
• oświadczenie obdarowanego o przyjęciu daru.

Poniżej można pobrać gotowy wzór darowizny samochodu:

Wzór Umowy Darowizny – Pobierz .docx (wielkość pliku: 8 KB)

Wzór Umowy Darowizny – Pobierz .pdf (wielkość pliku: 49 KB)

Przydatne są też wzory umowy o darowanie części udziałów we współwłasności samochodu:

Umowa Darowizny Części Samochodu – Wzór .docx (wielkość pliku: 8 KB)

Umowa Darowizny Części Samochodu – Wzór .pdf (wielkość pliku: 43 KB)

Umowę należy wypełnić w dwóch egzemplarzach (po jednym dla obu ze stron). Darczyńca i obdarowany powinni się na niej odręcznie podpisać pod rygorem nieważności umowy.

Darowizna samochodu w najbliższej rodzinie bez podatku

Najbliższa rodzina zalicza się do grupy podatkowej I. Obejmuje ona małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie), pasierbów, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Z tej grupy przepisy wyodrębniają tzw. grupę 0, która jest całkowicie zwolniona od podatku (bez względu na wartość auta). Należą do niej: małżonkowie, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), rodzeństwo, pasierbowie, ojczym i macocha. Ustawodawca stawia jednak pewien warunek – w ciągu sześciu miesięcy od dnia przekazania, darowizna samochodu powinna być zgłoszona naczelnikowi odpowiedniego urzędu skarbowego (na druku SD-Z2). Jeśli ten termin zostanie przekroczony, osoba obdarowana zostanie potraktowana jak podatnik z grupy I.

Uwaga! Zgłoszenie dla grupy 0 nie jest wymagane wtedy, gdy wartość pojazdu / darowizny jest równa lub mniejsza od kwoty 36 120 zł.

Warto zwrócić uwagę, że do grupy zerowej nie zaliczają się teściowie, zięć i synowa – te osoby są automatycznie w grupie I. Zatem otrzymując od takiego członka rodziny samochód o wartości wyższej niż 36 120 zł, zawsze trzeba zapłacić należny podatek.

Ile wynosi kwota wolna od podatku dla I grupy podatkowej?

Grupa I jest zwolniona z podatku od darowizny, jeśli jej wartość nie przekracza 36 120 zł (do 1 lipca 2023 r. było to 10 434 zł). Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, wyjątkiem są osoby zaliczane do podgrupy zerowej – nie istnieje dla nich żaden limit. 

Przykład: Michał dostał od ojca aktem darowizny samochód wartości 50 000 zł. Michał natychmiast powiadomił o tym US, a że zalicza się do grupy 0 – nie będzie musiał odprowadzić od darowizny podatku. Gdyby zrobił zgłoszenie po przekroczeniu 6 miesięcy od darowizny, zostałby potraktowany jak osoba z grupy I – musiałby odprowadzić podatek od wartości przekraczającej kwotę wolną dla tej grupy.

Jak zgłosić darowiznę auta w urzędzie skarbowym?

• Osoba obdarowana przez członka najbliższej rodziny, która chce skorzystać ze zwolnienia od podatku, powinna złożyć do US formularz podatkowy SD-Z2.
• Składasz właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych? W takim razie skorzystaj z druku SD-3 lub  SD-3/A (gdy otrzymałeś samochód na współwłasność z inną osobą/osobami w tych samych udziałach).

Formularz możesz pobrać w każdym urzędzie skarbowym. Urzędem właściwym do przyjęcia zgłoszenia jest US odpowiedni dla miejsca zamieszkania obdarowanego. Złożenie formularza jest darmowe.

Co grozi za niezgłoszenie darowizny samochodu w urzędzie skarbowym?

Należysz do grupy 0 i nie zgłosiłeś darowizny lub spóźniłeś się ze złożeniem formularza? Zostaniesz automatycznie zaliczony do grupy podatkowej I i będziesz musiał odprowadzić podatek zgodny ze stawką dla tej grupy. Ile on wyniesie? To zależy od wartości samochodu.

Ile wynosi podatek od darowizny samochodu dla I grupy podatkowej w 2024 r.?

Przykład: Ojciec podarował córce samochód o wartości 40 000 zł i córka nie zgłosiła darowizny w ciągu 6 miesięcy od jej otrzymania. Obdarowana będzie więc musiała zapłacić podatek od nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku dla I grupy podatkowej (40000 zł – 36 120 zł), czyli od 3880 zł. Podatek należny wynosi w tym przypadku 3% tej wartości (bo podstawa obliczenia podatku nie przekracza 11833 zł), czyli 116 zł.

Ile wynosi podatek od darowizny samochodu dla dalszej rodziny i niespokrewnionych?

Dalsza rodzina i niespokrewnione osoby zaliczane są do grup podatkowych II i III. 

Grupa II obejmuje zstępnych rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych (np. żona wnuka).

Do grupy III należą wszystkie pozostałe osoby.  

W przypadku obu grup przepisy przewidują kwoty wolne, czyli wartości darowizny, które są zwolnione z podatku.

• II grupa – 27 090 zł (do 1.07.2023 było 7 878 zł),
• III grupa – 5 733 zł (wcześniej 5308 zł).

Po przekroczeniu wartości zwolnienia trzeba odprowadzić podatek, którego wysokość zależy od wartości samochodu. Skale podatkowe zostały wskazane odrębnie dla każdej grupy podatników.

Ile wynosi podatek od darowizny samochodu dla II grupy podatkowej (dalsza rodzina) w 2024 r.?

Ile wynosi podatek od darowizny samochodu dla III grupy podatkowej (osoby niespokrewnione) w 2024 r.?

Uwaga! Warto pamiętać o zasadach obowiązujących współwłaścicieli pojazdu. Przykładowo, gdy dla danej osoby darowiznę stanowi 50% udziałów we współwłasności samochodu, a samochód jest wart 80 000 zł, to płaci ona podatek należny tylko od swojej części (bierze pod uwagę wartość darowizny 40 000 zł).

Pamiętaj o sumowaniu darowizny od tej samej osoby z ostatnich 5 lat!

Osoby, które otrzymały kolejną darowiznę od tego samego darczyńcy (darowizny wielokrotne) muszą sprawdzić, czy jej wartość plus wartość wszystkich otrzymanych rzeczy i praw majątkowych w okresie pięciu lat poprzedzających rok przekazania ostatniej darowizny nie przekracza kwoty wolnej od podatku. Jeśli suma wszystkich darowizn z tego okresu jest wyższa niż kwota wolna od podatku, powinni oni zgłosić ich nabycie i opłacić podatek od wartości przekraczającej przewidzianą dla ich grupy wolną kwotę.

Przykład: Anastazja otrzymała w 2024 r. od swojej ciotki kolejną darowiznę, tym razem samochód o wartości 25 tys. zł. Wcześniej kobieta przekazała jej dwie darowizny pieniężne: 3 tys. zł w 2019 r, oraz 5 tys. zł w 2023 r. Anastazja powinna zsumować wartość samochodu oraz datków pieniężnych od ciotki w 2024 r. oraz w latach 2019 – 2023 (okres pięciu lat poprzedzających 2024 r.). Ponieważ suma przekracza kwotę wolną od podatku dla II grupy (27 090 zł), obdarowana powinna opłacić podatek od darowizny.

Jak zgłosić darowiznę samochodu w wydziale komunikacji?

Aby dopisać współwłaściciela auta do dowodu rejestracyjnego, należy złożyć wniosek w wydziale komunikacji w ciągu 30 dni od przekazania darowizny. W tym celu należy wypełnić odpowiedni formularz (dostępny w urzędzie lub na jego stronie internetowej) i przedstawić:

• umowę darowizny samochodu,
• dowód rejestracyjny,
• polisę, czyli dowód ważnego ubezpieczenia OC,
• zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu (jeżeli jest wymagane),
• dowody osobiste (lub paszporty) obu współwłaścicieli.

Przerejestrowanie samochodu wymaga obecności w urzędzie zarówno osoby, która podarowała samochód, jak i osoby obdarowanej. Jeśli któraś z nich nie może pojawić się w urzędzie, może przygotować pełnomocnictwo dla darczyńcy / obdarowanego.

Możliwe jest też załatwienie formalności przez osobę całkowicie niezwiązaną ze sprawą. Wtedy wszyscy zainteresowani powinni napisać pełnomocnictwa – każdy we własnym imieniu. Koszt pełnomocnictwa to 17 zł, ale osoby z najbliższej rodziny są zwolnione z opłaty.

Jak darowizna samochodu wpływa na ubezpieczenie OC?

Darowizna samochodu nie zmienia zasad posiadania ubezpieczenia OC ani warunków ochrony – obdarowany przejmuje prawa i obowiązki związane z posiadaniem pojazdu. Może za to wpłynąć na zmianę stawki OC. Przy wyliczaniu składki ubezpieczyciele biorą pod uwagę informacje dotyczące wszystkich właścicieli. 

Jeśli np. nowym właścicielem lub współwłaścicielem auta zostaje młody, niedoświadczony kierowca – cena OC może wzrosnąć. Z kolei, gdy jako współwłaściciel zostanie dopisany kierowca, który ma dobrą i długą historię ubezpieczenia OC – składka zmaleje. Rekalkulacja składki to jednak prawo, a nie obowiązek ubezpieczyciela, więc nie zawsze jest stosowana.

Konsekwencją współwłasności jest również to, że w przypadku likwidacji szkody z OC, wszyscy współwłaściciele tracą zniżki, bez względu na to, który z nich prowadził samochód.

Uwaga – właściciel samochodu ma prawo przekazać część udziałów we współwłasności nie tylko na drodze aktu darowizny, ale i transakcji kupna-sprzedaży. Skutki takiej umowy są podobne – składka zostanie przeliczona wg danych sprzedającego i nowego współwłaściciela. W tej kwestii warto sprawdzić nasz poradnik na temat umowy kupna sprzedaży samochodu – wzór do druku w pdf i doc ze szczegółowym omówieniem.