Czarne tablice rejestracyjne w 2024

Czarne tablice rejestracyjne należą już do rzadkości, choć wciąż można spotkać pojazdy, które mają takie „retro” oznaczenia. Czy jazda nimi jest legalna? Czy można zachować czarne tablice podczas przerejestrowania auta? Sprawdź, kiedy wymiana blach na nowe jest wymagana i jak ją przeprowadzić.

Czarne tablice – czym są?

Czarne tablice rejestracyjne zawierają unikatowy kod literowo-cyfrowy umożliwiający identyfikację danego pojazdu, czyli mają to samo zadanie, co aktualne białe blachy.  Samochody z czarnymi tablicami to niecodzienny widok na drogach, jednak wciąż są one spotykane. Takie oznaczenia wydawano w latach 1976 – 2000, więc auta, które je mają, nadal bywają w użytku. Po zmianie obowiązujących rejestracji na białe, wciąż przez krótki czas można było wybrać kolor tablic rejestracyjnych. Dziś jedynym wydawanym wzorem są tablice w kolorze białym, zgodne z unijnymi wymogami.

Czarne blachy – historia w pigułce

Oficjalnie przyjmuje się, że czarne tablice rejestracyjne wprowadzono w 1976 r., bo właśnie od tego roku obowiązywał ostatni „czarny wariant” blach samochodowych. Warto jednak wiedzieć, że bardzo podobne oznaczenia pojazdów obowiązywały już od 1937 r. Na przestrzeni lat były one jednak wielokrotnie modyfikowane. Te, które pojawiły się jako „ostatnie czarne”, zostały wprowadzone w latach 70. po zmianie podziału administracyjnego kraju.

Czarne blachy podlegały licznym modyfikacjom. Przyjrzyj się kilku z wprowadzonych zasad:

• w 1980 roku wprowadzono nowe wyróżniki dla województw: gdańskie, bydgoskie,  krakowskie, poznańskie, łódzkie i wrocławskie miały po 4 wyróżniki; natomiast katowickie 5, warszawskie 6, a pozostałe po 3;
• od 1983 roku tablice dla motorowerów miały zielone tło oraz wymiary 140×115 mm;
• w 1991 roku zniesiono podział na pojazdy prywatne i państwowe;
• w 1993 r. wprowadzono jeden nowy wyróżnik dla województwa katowickiego i dwa dla warszawskiego;
• od 1993 roku oznaczenia były wykonywane z blachy odpornej na wysokie temperatury (wcześniej produkowano je np. z mało wytrzymałego plastiku) oraz dostały znak legalizacyjny;
• od 1996 roku można było stosować nowy układ rejestracji: 3 litery + 3 cyfry + 1 litera dla wszystkich pojazdów, jeżeli wyczerpał się zbiór oznaczeń w układzie trzy litery + cztery cyfry;
• w 1997 roku wprowadzono 4 kolejne wyróżniki dla województwa warszawskiego.

Po reformie administracyjnej w 1999 roku (jeszcze przed wprowadzeniem nowych tablic rejestracyjnych stosowano tylko wyróżniki regionów, na terenie których znajdowały się stolice nowych województw).

Jak wyglądają czarne blachy?

Zgodnie z Zarządzeniem Ministra Komunikacji z dnia 15 marca 1976 r. w sprawie oznaczania pojazdów samochodowych i przyczep, czarne blachy miały kształt prostokąta o wymiarach:

• 520 mm x 120 mm – jednorzędowe,
• 290 mm x 230 mm – dwurzędowe dla pojazdów samochodowych i przyczep;
• 190 mm x 150 mm – tylko w układzie dwurzędowym dla motocykli.

Na czarnych tablicach znajdowały się znaki barwy białej.  W przypadku osób fizycznych składały się one z trzech wielkich liter. Dwie pierwsze oznaczały województwo, a trzecia serię znaku (była to jedna z 25 liter). Dodatkowo, na czarnej tablicy rejestracyjnej umieszczano czterocyfrowy ciąg od 0001 do 9999 (wyróżnik pojazdu). Samochody podmiotów państwowych (których w czasach PRL nie brakowało) miały nieco inny układ znaków.

Czy można nadal jeździć na czarnych blachach?

Ta kwestia budzi sporo kontrowersji. Warto więc szczegółowo jej się przyjrzeć.

Ważne! Na temat jazdy na czarnych tablicach rejestracyjnych powstało sporo mitów. Pamiętaj więc, że jeśli masz samochód na czarnych blachach, który ma ważne badania techniczne i aktualne ubezpieczenie OC, nie musisz podejmować żadnych kroków. To nie prawda, że będziesz musiał go przerejestrować w 2024 roku. Zgodnie z przepisami wymiana tablic rejestracyjnych jest obowiązkowa tylko po nabyciu pojazdu lub utracie bądź zniszczeniu dotychczasowych oznaczeń.

Z czego więc wynikają pogłoski o konieczności zmiany czarnych blach na obowiązujące? Najprawdopodobniej „winna jest” mylna interpretacja przepisów oraz chęć przykucia uwagi czytelników w mediach internetowych. Należy zatem podkreślić, że nie ma żadnego zakazu stosowania czarnych tablic rejestracyjnych ani nakazu przerejestrowania wszystkich aut na unijne blachy w 2024 roku.

Oczywiście od tej sytuacji istnieją wyjątki. Jeśli tablica się zniszczy, stanie się nieczytelna lub zostanie zgubiona, właściciel musi wnioskować o nowe blachy. Nie otrzyma duplikatu czarnych oznaczeń, ponieważ te nie są już produkowane. Dostanie nowe białe blachy zgodne z unijnym wzorem.

Jakie przepisy mogą wprowadzać w błąd właścicieli aut ze starymi tablicami?

Pierwsza zmiana przepisów, która może być myląca, weszła w życie 1 stycznia 2024 r.

Zgodnie z art. 73aa Prawo o ruchu drogowym właściciel samochodu jest zobowiązany złożyć wniosek o jego rejestrację w terminie 30 dni od dnia nabycia pojazdu lub otrzymania go w drodze spadku Dłuższy termin na rejestrację (90 dni) mają przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w Polsce w zakresie obrotu pojazdami. Do tej pory nie było obowiązku rejestracji kupionego auta, a jedynie zgłoszenie faktu zmiany właściciela do starosty.

Ten przepis obowiązuje jednak tylko wówczas, gdy samochód przechodzi w ręce nowego posiadacza. Jeśli masz auto na czarnych blachach, które jest zarejestrowane i ubezpieczone oraz nie masz zamiaru go sprzedać czy przekazywać w darowiźnie, nie zachodzi obowiązek wymiany tablic na nowe.

Mają go natomiast osoby, które kupiły samochód „na czarnych”. Muszą go zarejestrować na siebie, co wiąże się z koniecznością zmiany tablic na obowiązujący wzór.

„Martwe dusze” a czarne blachy – co warto wiedzieć?

Pojęcie martwych dusz jest związane z drugą zmianą prawną, która dotyczy właścicieli pojazdów, które od dawna nie są użytkowane. Odnosi się więc m.in. do posiadaczy samochodów z czarnymi tablicami. Ma wejść w życie 10 czerwca 2024 r. Zmiana ta wiąże się z  automatycznym wyrejestrowaniem tzw. „martwych dusz”.

Chodzi o pojazdy, które od lat nie są używane (nie mają badań technicznych ani OC), ale wciąż widnieją w ewidencji CEPiK.  Przyjmuje się, że takich samochodów może być w Polsce nawet ponad 7 milionów (zgodnie z wyliczeniami Instytutu Badań Rynku Motoryzacyjnego SAMAR). Automatyczne wygaśnięcie rejestracji pojazdów obejmie głównie auta z czarnymi tablicami, czyli te najstarsze.   

Ciekawostka! Termin „martwe dusze” został zaczerpnięty z powieści Nikołaja Gogola pod tym samym tytułem. Jest w niej mowa o martwych duszach, czyli chłopach pańszczyźnianych, którzy umarli od czasu ostatniego spisu, ale właściciele ziemscy i tak wciąż muszą płacić za nich podatki. 

Powyższy przepis dotyczy wyłącznie pojazdów, które spełniają obie przesłanki, czyli nie mają ważnego badania technicznego i nie są ubezpieczone co najmniej od 9.06.2014 r. Co jednak istotne, nawet jeśli auto zostanie automatycznie wyrejestrowane, można będzie je zarejestrować ponownie – ale już na białych tablicach.

Czy można wymienić czarne tablice na białe?

W przypadku chęci zmiany tablic na obowiązujący wzór nie ma żadnych ograniczeń. Właściciel pojazdu ze starymi tablicami może w każdej chwili zawnioskować o ich wymianę na białe. Aby to zrobić, musi zgłosić się do wydziału komunikacji i przedłożyć:

• wniosek o wymianę dotychczasowych czarnych tablic – można go pobrać ze strony internetowej wydziału komunikacji;
• dowód rejestracyjny z wpisem o aktualnym badaniu technicznym, a jeżeli takiego wpisu nie ma w dowodzie rejestracyjnym, zaświadczenie o aktualnym przeglądzie technicznym pojazdu;
• aktualną polisę OC (opcjonalnie, bo niektóre urzędy same sprawdzają ważność obowiązkowego ubezpieczenia w bazie UFG);
• pełnomocnictwo – jeżeli sprawę załatwia inna osoba niż właściciel;
• dowód wniesienia opłaty za rejestrację.

Po sprawdzeniu dokumentów wydział komunikacji początkowo wyda właścicielowi pozwolenie czasowe, a w ciągu 30 dni otrzyma on stały (twardy) dowód rejestracyjny.

Ile kosztuje wymiana czarnych tablice na aktualne?

Wymiana czarnych tablic kosztuje standardowo 160 zł. Składa się na nią opłata za wydanie pozwolenia czasowego, tablic rejestracyjnych, dowodu rejestracyjnego i nalepki legalizacyjnej.

Czy jest alternatywa dla czarnych blach oprócz standardowych tablic?

Jeśli pojazd uzyska status zabytkowego lub historycznego, można przerejestrować go na żółte tablice. Wymaga to jednak przejścia określonych formalności i spełnienia wielu zasad. Co więcej, warunki, na jakich samochód może stać się zabytkiem, różnią się w zależności od województwa.

Jeśli jesteś zainteresowany uzyskaniem statusu auta zabytkowego, zorientuj się w lokalnym urzędzie, jak wygląda taka procedura.

Nielegalna jazda na czarnych blachach – co za nią grozi?

Karę za jazdą na czarnych blachach można otrzymać w dwóch sytuacjach.

1. Tablice są uszkodzone, nieczytelne lub nie ma jednej z nich (bo np. odpadła, a kierowca to zlekceważył). Podczas kontroli drogowej na kierującego może zostać nałożony mandat w wysokość 100 zł na podstawie złamania przepisu o obowiązku utrzymywania tablic w należytym stanie oraz zapewnienia ich czytelności. Jeśli z kolei jednej z blach brakuje, kara będzie wyższa. Grzywna za brak tablic rejestracyjnych wynosi obecnie 1500 zł.
2. Pojazd nie został przerejestrowany po jego nabyciu. Jeśli kupiłeś samochód, musisz go zarejestrować na siebie w ciągu 30 dni. W 2024 roku nie wystarczy już zgłoszenie w starostwie powiatowym o zmianie właściciela pojazdu. Osoby, które nie dopełnią tego obowiązku, zapłacą karę w wysokości 500 zł, natomiast przedsiębiorcy (ich dotyczy termin do 90 dni) – 1000 zł. Spóźnienie o ponad 180 dni skutkuje podwojeniem kary.

Podsumowując – karę za jazdę  na czarnych blachach możesz otrzymać, gdy są one uszkodzone bądź nieczytelne (tak samo jak w przypadku białych tablic) lub gdy nie zmieniłeś ich na nowe, bo nie przerejestrowałeś samochodu używanego po zakupie.

Czy można zachować czarne blachy po zakupie pojazdu używanego?

Obecnie samochód kupiony z rynku wtórnego trzeba zarejestrować na siebie. Jeśli ma on standardowe białe blachy, nie ma obowiązku ich wymiany (nie ma znaczenia, że pochodzi z innego powiatu czy województwa). Natomiast w przypadku czarnych tablic istnieje konieczność ich zmiany na aktualnie obowiązujący wzór. To znaczy, że jeśli kupisz auto z drugiej ręki, które ma stare oznaczenia, musisz wnioskować o wydanie nowych – białych.

Czarne blachy a ubezpieczenie

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych nakłada wymóg ubezpieczenia OC na wszystkich posiadaczy pojazdów zarejestrowanych w Polsce. Jednak od tej reguły są wyjątki – istotne właśnie dla właścicieli aut z czarnymi tablicami. Jeśli zostaną one uznane za samochody historyczne, to można ubezpieczać je krótkoterminowo, np. tylko na czas zjazdów miłośników dawnej motoryzacji. Pamiętaj jednak, że jeśli samochód ma jeździć po drogach publicznych, nawet bardzo rzadko, to zawsze musi mieć ważną polisę OC.

Jeśli nie dotyczy Cię powyższa sytuacja, ponieważ Twoje auto na czarnych tablicach nie jest zabytkiem, obowiązują Cię takie same zasady, jak każdego innego właściciela pojazdu. Musi być on przez cały czas objęty polisą OC – bez znaczenia, jak często wyjeżdża na drogę.

Źródła:

• Dz.U.2023.0.1047 t.j. – Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym
• gov.pl/web/infrastruktura/rejestracja-pojazdow
• Wymiana czarnych tablic rejestracyjnych: bip.gliwice.eu/wymiana-czarnych-tablic-rejestracyjnych