Ile można dostać odszkodowania za kolizję?

Być może spotkało Cię przykre zdarzenie – jesteś osobą poszkodowaną w zdarzeniu drogowym i musisz ubiegać się o odszkodowanie. Zastanawiasz się, ile można dostać odszkodowania z OC sprawcy za kolizję? Szybka odpowiedź brzmi: nie więcej niż wynosi wartość szkody. Chcesz dowiedzieć się więcej? Podpowiadamy też, co robić, gdy otrzymane odszkodowanie nie wystarcza na naprawę samochodu.

Kolizji, do których dochodzi na polskich drogach, nie można uznać za zdarzenia incydentalne. Jak podaje Policja, w 2023 r. do jej jednostek zgłoszono 365 991 kolizji drogowych. Ale z pewnością było ich więcej – kierowcy często dochodzą do porozumienia i wypełniają druk wspólnego zgłoszenia szkody.

Wysokość odszkodowania za kolizję – ile można dostać?

Określenia „odszkodowanie” i „zadośćuczynienie” bywają stosowane zamiennie. Jednak stawianie znaku równości między tymi terminami jest błędem. Odszkodowanie dotyczy szkód majątkowych – celem odszkodowania jest wyrównanie uszczerbku w majątku, jakiego doznał poszkodowany. Ma to swoje konsekwencje, gdy mowa o wysokości odszkodowania. Ile można dostać odszkodowania z OC sprawcy wypadku? Odszkodowanie z OC ma na celu jedynie wyrównanie szkody, a zatem nie może być ani niższe od wartości uszczerbku (szkody), ani jej przewyższać (na odszkodowaniu nie można się wzbogacić). 

Powyższa zasada wynika z art. 824(1) § 1 kodeksu cywilnego: O ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody. Co ważne, pierwsza część przytoczonego przepisu nie ma zastosowania w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych. A właśnie taki charakter ma OC dla właścicieli pojazdów mechanicznych.

W wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 13 kwietnia 2022 r., sygn. akt XI GC 510/21 można przeczytać: (…) suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela nie może być wyższa od poniesionej szkody. Ubezpieczenie majątkowe ma na celu wyrównanie zaistniałego uszczerbku majątkowego i podobnie jak naprawienie szkody nie może prowadzić do bezpodstawnego wzbogacenia ubezpieczonego, gdyż byłoby to sprzeczne z istotą ubezpieczeń. 

Jak ubezpieczyciel ustala wysokość odszkodowania?

Aby ustalić wysokość odszkodowania, firmy ubezpieczeniowe współpracują z rzeczoznawcami samochodowymi. Inaczej mówiąc, zwracają się do specjalistów, którzy są w stanie – w oparciu o swoją wiedzę, a także uwzględniając ceny części zamiennych i robocizny – ustalić, jaka kwota będzie niezbędna do naprawy uszkodzonego pojazdu mechanicznego. Każdy przypadek jest naturalnie rozpatrywany indywidualnie.

Jednocześnie odszkodowanie w wysokości wyłącznie równej kosztom przywrócenia pojazdu do stanu sprzed zdarzenia wcale nie rozwiązuje sprawy. Stąd też ubezpieczyciel sprawcy kolizji ma obowiązek pokryć także inne wydatki. Wymienić należy:

• koszty holowania pojazdu – kierowcy słusznie nie chcą ryzykować jazdy autem, które brało udział w kolizji lub wypadku drogowym, a firma ubezpieczająca sprawcę ma obowiązek zorganizować holowanie auta lub zwrócić koszt takiej usługi;
• zwrot za utratę wartości handlowej pojazdu mechanicznego – sama naprawa uszkodzonego auta nie zawsze jest wystarczająca, bo może ono (choć nie musi) stracić na wartości handlowej, a to oznacza, że firma ubezpieczeniowa powinna to uwzględnić w wyliczeniach;
• koszty np. uszkodzonego fotelika dziecięcego – fotelik nie musi mieć widocznych uszkodzeń, aby można było żądać od firmy ubezpieczeniowej pokrycia kosztów jego wymiany, bo kluczowe są zalecenia jego producenta.

Odszkodowanie z OC sprawcy a szkoda całkowita

Może też się zdarzyć, że rzeczoznawca stwierdzi szkodę całkowitą. Oznacza to tyle, że samochodu nie opłaca się naprawiać – koszty przywrócenia pojazdowi sprawności przekraczają jego wartość rynkową w stanie sprzed szkody. Ile wówczas można dostać odszkodowania za kolizję? Świadczenie wciąż nie może być wyższe od wartości szkody, ale ponieważ wrak należy do właściciela auta, to wysokość odszkodowania ustala się z wykorzystaniem następującego wzoru: odszkodowanie = wartość samochodu w dniu zdarzenia – wartość wraku. Aby otrzymać pełne odszkodowanie, poszkodowany musi sprzedać pozostałości auta. Pomóc w tym może firma ubezpieczeniowa.

Rzeczoznawca nie zawsze musi osobiście obejrzeć pojazd, aby ustalić wysokość odszkodowania. Coraz więcej firm ubezpieczeniowych chce się wyróżnić wśród konkurencji jakością obsługi klienta. W rezultacie wysokość odszkodowania w przypadku drobnych szkód jest ustalana na podstawie materiału zdjęciowego wykonanego przez poszkodowanego i przesłanego drogą elektroniczną do firmy ubezpieczeniowej – najczęściej za pośrednictwem strony internetowej ubezpieczyciela sprawcy.

Jaka jest maksymalna wysokość odszkodowania z OC sprawcy?

Chociaż to, ile można dostać odszkodowania za kolizję, zawsze jest ustalane indywidualnie, to trzeba też pamiętać o sumie gwarancyjnej – to maksymalna kwota, jaka może zostać wypłacona poszkodowanemu z OC sprawcy. Zgodnie z Ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, w 2024 r. wynosi ona 1 050 000 euro. W przypadku typowej kolizji z udziałem mniejszych pojazdów miejskich wyczerpanie tej sumy jest praktycznie niemożliwe. Sprawa może jednak wyglądać inaczej, gdy poszkodowanym będzie właściciel samochodu sportowego prestiżowej marki.

Wyższa jest suma gwarancyjna OC dla szkód osobowych – wynosi ona 5 210 000 euro. Ale nie zawsze tak było. Przykładowo poszkodowani do 10 grudnia 2009 r. mogli liczyć na maksymalnie 1 500 000 euro. Podwyższenie sumy gwarancyjnej miało na celu wyeliminowanie przypadków jej wyczerpania.

W najbliższym czasie sumy gwarancyjne zostaną znów podwyższone – na stronie Rządowego Centrum Legislacji dostępna jest nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z zapowiedziami po zmianie przepisów sumy gwarancyjne będą wynosić 1 300 000 euro w przypadku szkód majątkowych i 6 450 000 euro w przypadku szkód osobowych.

Czy ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie tylko w gotówce?

To, ile można dostać odszkodowania za kolizję, jest tylko jednym z kilku zagadnień, które budzą wątpliwości wśród kierowców. Równie popularne pytanie dotyczy sposobu wypłaty odszkodowania. Tymczasem przepisy są precyzyjne – ustawodawca pozwala poszkodowanemu wybrać sposób naprawienia szkody. Możliwości są dwie: 

• Przywrócenie stanu poprzedniego auta. Naprawa bezgotówkowa oznacza tyle, że auto zostaje naprawione w warsztacie, a rozliczenie odbywa się z pominięciem poszkodowanego – towarzystwo ubezpieczeniowe rozlicza się bezpośrednio z warsztatem.
• Wypłata świadczenia pieniężnego (zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej). Rozliczenie gotówkowe wymaga przygotowania kosztorysu, na podstawie którego ustala się, ile będzie kosztować naprawa samochodu. Tutaj też może pojawić się wiele błędów skutkujących zaniżeniem odszkodowania za uszkodzenia samochodu.

Z perspektywy osób poszkodowanych bezgotówkowy sposób naprawy szkody wydaje się korzystniejszy. W tym przypadku nie trzeba zastanawiać się, ile można dostać odszkodowania z OC sprawcy – towarzystwo ubezpieczeniowe rozlicza się z warsztatem. Dodatkowym plusem jest to, że pieniędzy nie zabraknie na naprawę pojazdu – a to wcale nie jest rzadką sytuacją w przypadku rozliczenia kosztorysowego.

Zaniżona wysokość odszkodowania – jak postępować?

Zaniżone ceny części zamiennych, zbyt niska stawka za roboczogodzinę mechanika czy uwzględnienie w kosztorysie potrącenia amortyzacyjnego – oto kilka błędów, które firma ubezpieczeniowa może popełnić na etapie ustalania wysokości odszkodowania. Co robić, gdy już na pierwszy rzut oka widać, że kwota zaproponowana przez ubezpieczyciela sprawcy jest nieadekwatna? Czy możliwe jest uzyskanie wysokiego odszkodowania? Rozwiązaniem jest reklamacja. 

Dla firmy ubezpieczeniowej reklamacja często jest sygnałem – poszkodowany jest świadomy swoich praw i nie da się po prostu zbyć. W rezultacie złożenie reklamacji często skutecznie przekonuje ubezpieczyciela do zmiany decyzji – pochylenia się nad sporządzonym kosztorysem i wyeliminowania z niego błędów. Jeżeli jednak sprawy nie uda się zamknąć na drodze polubownej, poszkodowany zawsze może skorzystać z drogi sądowej.

Jak napisać reklamację do firmy ubezpieczeniowej?

Przez cały okres użytkowania samochodu kierowcy często korzystają z różnych druków, które należy tylko wypełnić. To właśnie powód, dla którego przygotowanie reklamacji do firmy ubezpieczeniowej może sprawiać pewne trudności. Jak napisać reklamację? Pismo powinno być logiczne i w sposób przejrzysty prezentować stanowisko poszkodowanego. Podanie swoich danych oraz numeru sprawy to nie wszystko – kluczowe jest przedstawienie żądania wraz z jego uzasadnieniem. Należy:

• wskazać, dlaczego zaproponowana przez ubezpieczyciela kwota jest zbyt niska;
• argumentując swoje stanowisko, powołać się np. na wycenę przygotowaną przez warsztat, w którym auto miałoby zostać naprawione;
• przedstawić swoje żądania – sprecyzować wysokość kwoty odszkodowania, którą firma ubezpieczeniowa powinna wypłacić.

Jakie terminy wiążą się z wypłatą odszkodowania z OC posiadaczy pojazdów mechanicznych?

Z perspektywy poszkodowanego kierowcy kluczowe są dwa terminy dochodzenia odszkodowania. Pierwszy to okres na zgłoszenie szkody – poszkodowany ma na to 3 lata od zdarzenia. Ale niekiedy czasu jest więcej. Jeżeli szkoda została spowodowana w wyniku występku lub przestępstwa, termin ten wydłuża się do 20 lat. Nie warto jednak zwlekać – z czasem zapodziać mogą się m.in. dokumenty niezbędne do uzyskania odszkodowania. Ich odtworzenie może być kłopotliwe – nie ma zatem sensu ryzykować.

Drugi to termin wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia OC sprawcy. Firmy ubezpieczeniowe nie mają w tym zakresie dowolności – muszą kierować się przepisami. Z tych natomiast jasno wynika, że odszkodowanie powinno zostać wypłacone w ciągu 30 dni. Okres ten liczy się od daty otrzymania przez ubezpieczyciela zawiadomienia o zdarzeniu. Ale również od tej zasady są wyjątki.

Z Kodeksu cywilnego wynika, że gdyby w terminie 30 dni wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności towarzystwa ubezpieczeniowego okazało się niemożliwe, to:

• kwota bezsporna powinna zostać wypłacona we wspomnianym terminie 30 dni;
• pozostała część odszkodowania powinna zostać wypłacona w ciągu 14 dni, licząc od dnia, w którym wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela było możliwe.

Firma ubezpieczeniowa nie powinna przekroczyć podanych powyżej terminów likwidacji szkody. Jednocześnie nie ma przeszkód, aby zaproponowała ona klientom terminy korzystniejsze, a zatem również szybszą wypłatę odszkodowania.

Bibliografia

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
• Rekomendacje dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych – materiał przygotowany przez KNF
• Wypadki drogowe w Polsce w 2023 roku – Raport Policji
• Wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 13 kwietnia 2022 r., sygn. akt XI GC 510/21